Advies bouwaanvraag tramlijnverlenging naar Boechout

Advies Milieu Advies Raad:

Inleiding:

Er werd een bouwaanvraag ingediend voor de tramlijnverlenging naar Boechout door BAM (Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel), de bouwheer voor deze fase van de werken aan de Mortselse hoofdas.

De plannen gaan o.m. over:

de heraanleg van Statielei, Liersesteenweg en Provinciesteenweg
veilige voet- en fietspaden
een met bomen omzoomde tram- en busbaan over de gehele lengte
een park & ride zone voor 200 voertuigen aan het voorlopig eindpunt in Boechout.

Wettelijk is het stadsbestuur verplicht om vijf dagen na ontvangst van de bouwaanvraag het openbaar onderzoek te starten.
Dit openbaar onderzoekt startte dinsdag 16 mei 2006 en duurt 30 dagen. Elke burger kan in deze periode opmerkingen en/of bezwaren maken.

Als de vergunningsprocedure normaal verloopt, beginnen de werken in het voorjaar 2007. De werken zouden 2,5 jaar duren.

Advies milieuraad van 8 juni 2006:

De milieuraad is een sterke voorstander van openbaar vervoer en wenst dat de tram doorgetrokken wordt, maar niet noodzakelijk volgens de plannen die voorliggen in het openbaar onderzoek.

De afwezigheid van hekwerk langs de vrije tram-en busbaan over de ganse lengte van het project, dat de oversteekbaarheid zoals op de Antwerpsestraat sterk zou belemmeren, wordt positief beoordeeld. Ook apprecieert de milieuraad de rechte oversteekplaatsen. Alhoewel de schuine oversteekplaatsen zoals op de Antwerpsestraat soms de zichtbaarheid van de aankomende trams kan verbeteren, blijken ze door het ontbreken van geleidende markeringen op de rijbaan voor personen met een verminderd gezichtsvermogen én bij beperkte zichtbaarheid problematisch.

Uit de voorliggende plannen kan niet opgemaakt worden of de vrije tram- en busbaan beter oversteekbaar is voor personen met een beperkte mobiliteit, kinderwagens, en andere zwakke weggebruikers (probleem van oneffenheden in de weg en smalle vluchtstroken). De milieuraad wijst er op dat bij de aanleg van wegeninfrastructuur echter rekening moet gehouden worden met alle groepen van de samenleving. Bij de aanleg van Antwerpsestraat zou zogezegd een toegankelijk ontwerp gerealiseerd worden. Het is echter een feit dat er voor personen met een beperkte mobiliteit, gehoor of gezichtsvermogen geen voorzieningen werden getroffen. Deze fout mag in dit ontwerp niet opnieuw gemaakt worden.

De milieuraad is er van overtuigd dat de overheid tegenwoordig wel bereid is om bij grote infrastructuurwerken ook aan de ecologie te denken. Daarom vraagt de milieuraad om van de geplande werken gebruik te maken om het natuurverbindingsgebied Koude Beekvallei te versterken door het inplannen van een fietsertunnel in combinatie met een ecotunnel naast de Koude Beek onder het talud van de brug. Een beperkt onderzoek ter plaatse heeft uitgewezen dat er ter hoogte van de beekkoker onder de weg voldoende vrije ruimte onder de rijbaan is voor dergelijk project. Tevens blijkt dat de verbinding langs de linkeroever volledig kan lopen op openbaar domein. Dit projectvoorstel heeft volgende pluspunten:

Door het inplannen van de tunnel in het project kunnen de werken uitgevoerd worden met een minimum aan kosten en bijkomende hinder.
De oversteekbaarheid van de Liersesteenweg/Provinciesteenweg voor wandelaars en fietsers aansluitend aan de beek wordt verwezenlijkt. Er wordt zo een nieuwe verbinding gemaakt tussen de groene zones van ‘Bessemstraat’ en ‘Park Savelkoul’. (De plannen voorzien nu een (flinke) omweg langs het plateau aan de St. Jozefkerk voor de zachte weggebruikers).
De zichtbaarheid van het groene lint ‘Koude Beekvallei’ wordt geaccentueerd ter hoogte van de grens Mortsel Boechout.
De ecologische herinrichting van het natuurverbindingsgebied ‘Koude Beekvallei’ (dat in de verschillende gemeentelijke RSP’s wordt voorzien) wordt hiermee ondersteund. We wijzen op de lopende ingrepen die het provinciebestuur nu reeds doet in het kader van het integraal waterbeheer die de ecologische waarde van het gebied sterk opwaardeert.

Het straatprofiel van de zone “Statielei” roept vele vragen op:

Het voetpad ter hoogte van laad- en loszones is te smal. (De situatie is qua straatprofiel voor voet- en fietspad sterk te vergelijken met zone tussen Statielei 1 en 25)

Er zijn, mede door het slingerende traject van de fietspaden, conflicten te verwachten tussen fietsers en voetgangers. De praktijk wijst uit dat beiden zich hier gemakkelijk op elkaars zone begeven, mede doordat het onderscheid tussen fiets- en voetgangersstrook enkel gemaakt wordt door het kleurverschil van de weg. Hoe blinden en slechtzienden het onderscheid moeten maken tussen beide zones, is helemaal onduidelijk.

Het smalle voetpad maakt dat het stallen van fietsen aan de handelszaken die bij deze laad- en loszones liggen, ernstige hinder zal veroorzaken voor de voetgangers. Ook kan verwacht worden dat de handelszaken af en toe wel eens gebruik zullen maken van deze zones voor het plaatsen van borden, etc. Dergelijke “hindernissen” zullen de doorgang nog verder bemoeilijken.

Het ontwerp van de (kaarsrechte) rijstroken voor de Statielei is te veel snelheidsbevorderend, zeker voor openbaar vervoer dat op zijn brede vrije baan tussen gemeenteplein en stadsplein nergens rekening moet houden met de andere weggebruikers (er zijn geen stopplaatsen, noch oversteekplaatsen waar tram en bus voor moeten stoppen). Dit snelheidsbevorderende ontwerp valt dus niet te rijmen met de winkel- en centrumfunctie van deze straat.

De afwezigheid van straatgroen wordt betreurd. In tegenstelling met de algemene maatschappelijke trend kiest men hier voor een ontwerp waar de hoeveelheid stedelijk groen aanzienlijk kleiner is dan bij de bestaande situatie.

Het welbehagen van de burger in zijn leefomgeving is een vaak vergeten milieufactor. De milieuraad is van oordeel dat er in dit ontwerp onvoldoende aandacht is voor de esthetiek. Een goed ontwerp zou de leefbare en bloeiende winkelstraat waar het aangenaam is om op te kuieren en te shoppen, kunnen versterken. De milieuraad is van oordeel dat dit ontwerp deze doelstelling niet zal bereiken.

Men dient te bekijken of de optie van een totaal gescheiden bus- en trambaan in beide richting geen te groot beslag neemt op de beperkte vrije ruimte die op de Statielei beschikbaar is. Om ruimte te besparen zou er op dit stuk geopteerd kunnen worden voor een gescheiden busbaan richting Antwerpen (waar er frequent fileproblemen zijn) en een gemeenschappelijk gebruik van de rijbaan richting Lier door de auto’s en alle openbaar vervoer (in deze richting wordt het verkeer zelden gestremd). Deze optie is combineerbaar met de vereiste van een vrije baan van 6.50 m voor uitzonderlijk transport. Een dergelijk ontwerp biedt volgende voordelen:

Meer plaats voor groene accenten

Meer ruimte voor de winkelende voetgangers

Plaats voor fietsenstalling nabij elke handelszaak

Meer mogelijkheden voor de ontwerpers om de ruimte esthetischer én creatiever in te vullen

De smallere vrije bus-en trambaan (richting Antwerpen) én het gemeenschappelijke gebruik van de rijstrook richting Lier zal de snelheid van alle vervoermodi meer in overeenstemming brengen met de winkel- en centrumfunctie van de straat.

De doorstroomsnelheid van openbaar vervoer richting Boechout zal tegelijkertijd slechts in beperkte mate verminderd worden. De kwaliteit van de openbare ruimte ter hoogte van de Statielei zal echter sterk verbeterd worden.

Tussen de Prins Leopoldlei en de Sint Benedictusstraat blijkt er in de richting Lier geen voetpad voorzien te zijn door de ontwerpers.

De regenwaterafvoer van de vrije tram- en busbaan wordt voorzien via de (gras)bermen naar de goten rechts naast de autostrook. De schade aan bomen en planten door strooizout zal zo maximaal zijn. Een centrale afvoergoot voor de tram-en busbaan (idem Antwerpse Leien) kan een mogelijke oplossing zijn.

Opmerkingen in verband met de zone ‘Liersesteenweg - Provinciesteenweg’:

Ook in deze zone wordt een gebrek aan stedelijk groen vastgesteld (ook een vermindering ten opzichte van de bestaande toestand).

In de plannen werd de aansluiting van de Bremveldlaan op de Liersesteenweg niet ingetekend, alhoewel deze frequent gebruikt wordt door voetgangers en fietsers.

De oversteekplaats voor voetgangers en fietsers naar fort 4 en het zwembad ligt in de huidige plannen net voorbij de uitgang van de toegangsweg naar het zwembad (richting Antwerpen). Deze vervangt de bestaande oversteekplaats ter hoogte van de Vestinglaan. De nieuwe inplanting heeft volgende nadelen en mogelijke conflictsituaties:

Voetgangers moeten oversteken voorbij de uitgang van de parking van het zwembad waardoor ze én met het verkeer afkomstig van het zwembad én met het verkeer vanuit Lier moeten rekening houden.

Automobilisten die de parking van het zwembad afrijden moeten gelijktijdig rekening houden met de overstekende voetgangers aan hun rechterzijde en het verkeer dat (van links) vanuit Lier komt.

Fietsers afkomstig vanuit de Vestinglaan (o.a. van de scholen uit Mortsel Dorp) op weg naar Antwerpen, Fort 4 en het zwembad kunnen zonder afstappen de oversteekplaats niet meer bereiken. Ze zullen in de praktijk waarschijnlijk gaan spookrijden op het fietspad richting Lier tot aan de oversteekplaats

Door de oversteekplaats te verschuiven richting Vestinglaan kan de verkeerssituatie overzichtelijker en gebruiksvriendelijker worden

De parkeerstrook reikt o.a. aan beide parkings van het zwembad tot net voor de inrit. Hierdoor is de zichtbaarheid van de zwakke weggebruikers (fietsers) te beperkt voor het inrijdende verkeer.

Het fietspad richting Lier tussen de Oude Steenweg en de bovenzijde van de brug wordt slechts door een groenstrookje van minder dan één meter gescheiden van het autoverkeer. Dit is niet bevorderlijk voor het comfort en de veiligheid van de fietsers. Op dezelfde plaats is er een royale middenberm aanwezig. Door de middenberm te versmallen ten gunste van het groenstrookje naast het fietspad kan men de situatie verbeteren.

Besluit:

Alhoewel de milieuraad een sterke voorstander is van de doortrekking van de tramlijn, adviseert de milieuraad negatief ten aanzien van het voorliggende ontwerp.

Vooral het gebrek aan aandacht voor de commerciële zone ter hoogte van de Statielei en voor de integratie van groen en ecologie (bv. Koude Beek en groen langs het traject) liggen aan de basis van dit negatieve advies.

Ter hoogte van de Statielei dient een nieuw geïntegreerd ontwerp uitgewerkt worden van Gemeenteplein, Statielei en Stadsplein.

Verder dient langsheen het traject meer groen opgenomen te worden.

Van de werken moet gebruik gemaakt worden om het natuurverbindingsgebied Koude Beekvallei te versterken. Tenslotte wordt naar alle bovengenoemde punten verwezen.

Gevolg Gemeentebestuur Mortsel:

Het college van burgemeester en schepenen heeft in zitting van 28/08/2006 volgend antwoord geformuleerd:

Feiten en context:

Dit advies werd ingediend bij het openbaar onderzoek over de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning voor dit project. Hoewel de milieuraad voor de verlenging van de tramlijn is, geeft ze een negatief advies hoofdzakelijk omwille van:

Er is onvoldoende (straat)groen langs het traject voorzien.

Er wordt niet van deze mogelijkheid geprofiteerd om de natuurverbindingsfunctie van de Koude Beek te verhogen.

De commerciële functie van de Statielei krijgt onvoldoende aandacht en er is geen integratie met de inrichting van het Gemeenteplein en het Stadsplein.

Antwoord:

Dit advies werd aan de gewestelijke stedenbouwkundige diensten overgemaakt in het kader van het openbaar onderzoek naar de stedenbouwkundige vergunning voor dit project.

Op 27 juni 2006 heeft de gemeenteraad in dit kader een advies uitgebracht waarin de aandachtspunten van de milieuraad inzake een pad langs de Koude Beek, de commerciële functie van de Statielei en de integratie met de inrichting van het Gemeenteplein en het Stadsplein weerhouden werden.

Meer info:

http://www.antwerken.be

De gemeenteraad van Mortsel gaf op 27 juni een positief advies over de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning voor de tramlijnverlenging naar Boechout en de daarbij gepaard gaande heraanleg van de gewestwegen vanaf Gemeenteplein (Mortsel) tot Binnensteenweg (Boechout).
Het positief advies wordt verleend onder een aantal voorwaarden. De voornaamste elementen van deze voorwaarden zijn:

Statielei:
- de gemeenteraad sluit zich aan bij het advies van Gecoro waarbij voor Gemeenteplein, Statielei en Stadsplein één geïntegreerd ontwerp moet worden opgemaakt, om te komen tot één kwaliteitsvol en uniform beeld voor dit gebied.
- Over het uiteindelijke beeld voor Statielei, Stadsplein en Gemeenteplein zal op korte termijn overlegd worden tussen het Vlaams Gewest, BAM en stad Mortsel
- De gemeenteraad wil niet dat de werken starten op de Statielei, maar wel op de Liersesteenweg, ter hoogte van de Oude Steenweg en Hof Savelkoul. Zo ontstaat er voldoende tijdsruimte om het gedeelte van Statielei te herbekijken en toch tot tijdige afwerking van fase 2 te komen. Daarbij kan dan de nodige en beloofde parkeerruimte aan het Stadsplein tijdig beschikbaar gesteld worden.
- De verdere fasering der werken dient zorgvuldig bestudeerd te worden en een faseringsplan moet voorafgaandelijk worden voorgelegd aan het college van burgemeester en schepenen
Liersesteenweg:
- Aan alle kruispunten moeten – indien (wettelijk) mogelijk – fietsoversteekplaatsen voorzien worden. De oversteken voor fietsers en voetgangers moeten zo dicht mogelijk bij het kruispunt liggen (in het verlengde van fiets- en voetpaden).
- Er moet onderzocht worden of de ligging van de fiets- en voetgangersoversteek ter hoogte van het zwembad kan geherlocaliseerd worden.
- Er moet onderzocht worden in welke mate perrons kunnen ingekort worden zodat er meer parkeerplaatsen kunnen voorzien worden. Daarom moet ook de locatie van het perron ter hoogte van de Drabstraat herbekeken worden.
- Een verbindend pad in het Koude Beek-gebied moet onderzocht worden.

advies GECORO:

6 juni 2006

Advies Fase 2 tramverlenging en heraanleg N10 Gemeenteplein Mortsel- Borsbeekse steenweg Boechout

Op 11 mei 2006 diende BAM een bouwaanvraag in voor de tramlijn Mortsel Boechout fase 2, heraanleg N10 van Gemeenteplein tot Binnensteenweg
Ter zake wordt een openbaar onderzoek ingericht dat loopt van 16 mei 2006 tot 15 juni 2006
De bouwaanvraag betreft de heraanleg van de N10 vanaf het Gemeenteplein te Mortsel tot aan het kruispunt van de N10 met de Borsbeeksesteenweg in Boechout.

Op 14 februari 2005 formuleerde de GECORO een advies met betrekking tot het voorontwerp van het project. Na onderzoek van de huidige plannen merkt GECORO op dat met de opmerkingen weinig of niet rekening werd gehouden.

Overwegingen
(1) De Statielei is vanuit economisch en sociaal-cultureel oogpunt zeer belangrijk voor Mortsel en de zuidrand van het grootstedelijk gebied Antwerpen. Samen met Fort 4 is het winkelcentrum bepalend voor de structuur van de stad en speelt het een belangrijke rol op bovenlokaal niveau. Het draagt bij tot een aanzienlijke werkgelegenheid en tot de ‘centrumfunctie ‘ van deze stad. Het is een centrum dat diensten verleent aan de eigen bevolking en aan ruim hinterland. De ‘Statielei’ is reeds decennia lang een begrip en kan qua kwaliteit vergeleken worden met andere sub-regionale centra. Samen met het ‘Cultuur- en natuurfort’ kan de centrumfunctie verder uitgebouwd worden zodat het aan diversiteit wint. In het Ruimtelijk Structuurplan wordt dit belang zeer nadrukkelijk en terecht beklemtoond.
De heraanleg van de Statielei kan en moet bijdragen tot de versterking van het imago, de esthetiek en het beeld van het centrum. Het ontwerp moet de economische functie respecteren en versterken en moet bijdragen tot de leefbaarheid van de ruimte. Het centrum, inclusief het Gemeenteplein en het Stadsplein, moet als één ruimte, als één plein, als een esplanade met een ruimtegevoel, aangezien worden waar het verkeer, auto en tram, moeten ingepast worden. Er moet een centrum ontworpen worden en niet louter een weg. Het gaat over een ruimte waar men moet kunnen flaneren en wandelen, een ruimte die bereikbaar is, een ruimte die aangenaam is en uitnodigt tot ‘verblijven’. Dit betekent onder meer brede voetpaden, zichtbaarheid van de winkels, stelplaatsen voor fietsers, mogelijkheden voor laden en lossen en kort parkeren, plaats voor terrassen, veilig kruisen van verkeer(oversteekbaarheid), aangepaste (trage) snelheid van het verkeer auto’s én tram, aangepaste verlichting,…
(2) Het voorliggende project houdt totaal geen rekening met de centrumfunctie van het gebied. Het ontwerp wordt gedomineerd door de eisen die aan de doortocht van de tram en uitzonderlijk vervoer gesteld worden. GECORO is zeker niet tegen deze doortrekking. Ze denkt integendeel dat de doortrekking een positief effect zal hebben op de aantrekkingskracht van het centrum en zal bijdragen tot de verbetering van de mobiliteit in Mortsel en Antwerpen. Dit betekent echter niet dat abstractie mag gemaakt worden van andere eisen die van levensbelang zijn voor de middenstand, de werknemers, de bewoners, de bezoekers van het centrum en de stad in het algemeen.
De ontwerpers en hun opdrachtgevers zijn volgens eigen zeggen gaan kijken hoe de problematiek in andere landen opgevangen wordt? Er zijn voldoende ‘goede’ voorbeelden.
Ook in België vindt men ze vandaag hier en daar. Er zijn dus zeker alternatieven te vinden die tegemoet komen aan verschillende eisen mits het normatieve, sectorale en éénzijdige denken opzij wordt gezet en mits men zoekt naar een geïntegreerde oplossing waarbij uitgegaan wordt van alle ontwerpeisen.
(3) De heraanleg van de Statielei is een kans die zich slechts één maal om de 50 jaar voordoet. Van deze kans moet dus gebruik gemaakt worden. De Statielei verdient een beter ontwerp.
(4) Er kunnen ook opmerkingen op het traject tussen het Stadsplein en Boechout geformuleerd worden. De meeste ervan zijn terug te vinden in het bijgaande vorige advies.
(5) Het is noodzakelijk om een duidelijke timing en fasering op te stellen zodat de hinder wordt beperkt voor bewoners en winkeliers en de bereikbaarheid van de Statielei verzekerd blijft. Terzake moet een document bij de bouwaanvraag gevoegd worden.

Advies
GECORO is unaniem van mening dat dit ontwerp moet afgewezen worden. Ze adviseert de bouwvergunning te weigeren en te eisen dat voor de Statielei een nieuw ontwerp wordt uitgewerkt. De Stad moet erop staan dat voor Statielei, Gemeenteplein en Stadsplein één ontwerper wordt aangesteld die een geïntegreerd ontwerp maakt op basis van een projectdefinitie waarover eerst consensus gezocht wordt tussen de betrokken partijen.

GECORO is voorstander van de doortrekking van de tram naar Boechout (en Lier) maar tegen het voorliggende ontwerp voor de Statielei.
Met betrekking tot het vervolgtraject meent GECORO dat er minder bezwaren bestaan. Hiervoor wordt verwezen naar het vorige advies waar een aantal technische, maar niet onbelangrijke, opmerkingen worden gemaakt. GECORO vraagt dat hierover ernstig wordt nagedacht.

Wat betreft de herinrichting van de Statielei is GECORO van mening dat hier een unieke kans kan en moet gegrepen worden om van deze winkelstraat een aangenaam en leefbaar centrum te maken met voldoende aandacht voor de zwakke weggebruiker, zowel in de lengte als in de breedte (oversteekbaarheid) van de winkelstraat.

Het is volgens GECORO niet erg dat het project deels wordt uitgesteld zodat voldoende tijd kan besteed worden aan een degelijke uitwerking van de as Gemeenteplein-Statielei-Stadsplein, inclusief parkeermogelijkheid.
Het behoud van de huidige toestand is zelfs beter dan een slecht project uit te voeren dat voor minimaal de volgende 50 jaar het beeld van Mortsel negatief gaat bepalen.

Advies milieuraad Boechout:

Advies van de Boechoutse milieuraad aan het schepencollege en BAM
(tevens bezwaarschrift aan BAM)

Versterking van het natuurverbindingsgebied Koude Beekvallei
(tevens verhogen van de verkeersveiligheid van de zwakke weggebruikers)

De milieuraad adviseert volgende aanpassingen bij de heraanlag van de Liersesteenweg/Provinciesteenweg:

1. Zichtbaarheid van het groene lint Koude Beekvallei accentueren ter hoogte van de grens Mortsel Boechout. Dit kan door een soort groene poort te creëren bij het binnenrijden van Mortsel.

2. Versterken van de ecologische waarde van deze beekvallei.

3. Er dient een intergemeentelijk RUP te worden opgesteld om die groene strook in te richten als groen lint en natuurverbindingsgebied dat in de gemeentelijke RSP’s is voorzien. Provincie doet hier momenteel ingrepen ivm integraal waterbeheer en ecologische herinrichting. Er moet dringend samen met de verschillende gemeenten Mortsel, Boechout, Hove en Borsbeek overlegd worden over zulk een RUP.

4. Waterafvoer met gescheiden stelsel van afval- en oppervlaktewater naar deze beek.

5. Oversteekbaarheid van de Liersesteenweg voor wandelaars en fietsers garanderen, dichter bij de beek; m.a.w. verbinding maken tussen de groene zones van Bessemstraat en Park Savelkoul. (Op het plan kan men enkel oversteken thv het plateau aan de St. Jozefkerk, de volgende oversteek is pas thv de terminus van de tram).

6. Deze doelstellingen kunnen best gerealiseerd worden door de aanleg van een fietsertunnel in combinatie met een ecotunnel naast de Koude Beek onder het talud van de brug, die op die plek toch al een redelijke hoogte heeft.

...