Advies RUP stadsplein

Advies Milieu Advies Raad:

Inleiding

Het ontwerp gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘RUP’ Stadsplein werd opgemaakt en voorlopig aanvaard door de gemeenteraad in zitting van 23 september 2008.

Van 27 oktober tot 25 december 2008 loopt er openbaar onderzoek rond dit plan.

Advies milieuraad van 18 december 2008:

Een “duurzame ruimtelijke ordening”…

De milieuraad mist in de bindende bepalingen voorschriften die waarborgen dat de geplande gebouwen volgens de normen van een duurzame ruimtelijke ordening opgetrokken worden.
Ook voorschriften die het mogelijk maken om nieuwe technieken rond energiebesparing, energieopwekking, alternatieve duurzame bouwwijzen en bouwmaterialen toe te passen ontbreken.

De plannen zoals voorgesteld in dit RUP vormen een nieuwe verkaveling. De stad kan voor de nieuwe verkavelingen strengere normen opleggen dan de minimale normen van het gewest.
Het kiezen voor duurzame woningbouw, beter dan de huidige normen, getuigt van toekomstvisie, kwaliteit en waardebehoud op langere tijd.

De milieuraad beseft dat een duurzaam bouwproject iets meer kost dan een doorsnee woning, maar de ‘return on investment’ valt niet te onderschatten. Het terugverdieneffect op korte termijn zal versterkt worden door de stijgende energieprijzen. Het verminderde primair energieverbruik ten opzichte van woningen met de wettelijke E100 norm is een garantie dat de woongelegenheden ook voor volgende generaties kunnen blijven dienen.
Maar niet alleen energieprestaties maken dat een woning een langere levensduur krijgt. Een ander aspect van duurzaam bouwen is het creëren van doorgroeiwoningen (principe levenslang wonen); ook een ingreep die in een bouwfase nauwelijks extra kosten meebrengt maar die de woning een langere houdbaarheidsduur geeft. Aangezien de bevolking steeds meer vergrijst, is er een behoefte aan dergelijke woningen én vermindert dit woningtype de vraag naar plaatsen in rust- en verzorgingstehuizen omdat de inwoners langer in hun eigen woning kunnen blijven.

Omdat Mortsel nog niet beschikt over een bouwreglement rond duurzaam verkavelen, vraagt de milieuraad aan het stadsbestuur op duurzaamheidcriteria maximaal in te schrijven in de bindende bepalingen van het RUP.
Hierbij denkt de milieuraad aan: (niet limitatieve lijst)

In de bindende bepalingen wordt gesproken over “duurzame materialen”. De inhoud van deze term wordt niet verklaard in lijst met terminologie.
De betekenis van de uitdrukking “duurzaam” is de laatste jaren sterk geëvolueerd. Het valt zelfs te vrezen dat de opstellers van het plan een andere betekenis aan de term geven dan de nu gangbare invulling van het begrip.

Het resultaat van de watertoets geeft aan dat de fortvijver een kwetsbaar ecosysteem is. De milieuraad vraagt om de waterkwaliteit te vrijwaren, enkel hemelwater te lozen van daken via een verbeterd gescheiden stelsel of gelijkwaardig alternatief. Rechtstreeks lozen maakt dat polluenten (o.a. fijne stofdeeltjes, bitumen, zware metalen, … ) die zich op de daken opgestapeld hebben ook in de fortgracht terecht komen.

De milieuraad vraagt het stadsbestuur om de term “platte daken” weg te laten in de bindende bepalingen van het RUP. De milieuraad vraagt om “groendaken” als norm voor platte daken op te leggen omwille van hun waterbergend vermogen, vertraagde afvoer van piekdebieten, de positieve invloed op het lokale klimaat en hun vermogen om fijn stof te vangen.

Om een aangenaam binnenklimaat te hebben dient een kamer minstens 2.60 m à 2.70 m hoog te zijn (ook de nieuwe norm voor stad Antwerpen is minimum 2.60 m). Het Mortsel bouwreglement voorziet nu minimum 2.30 m voor woonruimten.
De milieuraad vraagt om in het RUP geen maximale hoogte van een bouwlaag vast te leggen om duurzame maatregelen zoals doorgedreven isolatie, gebruik van hernieuwbare bouwmaterialen en efficiënte ventilatie zonder kunstgrepen mogelijk te maken.
Daarentegen dient wel een minimum hoogte van 2.60 m voor woonruimten ingeschreven te worden in afwachting van een actualisatie van het Mortselse bouwreglement.

Door in de algemene bepalingen alle technische installaties (zoals bvb. verwarmingsinstallatie, airconditioning, ventilatie, liftkoker) enkel toe te laten binnen het maximum toegelaten bouwprofiel, gaat de facto woonruimte binnen het “beschermd volume” van de woonblokken verloren of dienen technische installaties niet op de ideale plaats ingepland te worden.
De milieuraad vraagt om een beperkt volume aan technische ruimtes op de platte daken toe te laten, dit op voldoende afstand van de dakrand om visuele hinder te vermijden (vb. binnen een denkbeeldige piramide met zijden van 45 °).
Duurzame woningen vergen een frequente toegang tot het dak (onderhoud groendak, technische installaties i.v.m zonnepanelen en zonnecellen, installaties voor liften, onderhoud van microwindmolens, …). Omwille van de arbeidsveiligheid is het gebruik van ladders sterk beperkt en dringt er zich een vaste toegang tot de daken op met het daarbij horende trappenhuis.

Bestemming parking achter stadhuis en “kastanjebosje” achter politiebureel…

Zowel de parking achter het stadhuis als “kastanjebosje” achter politiebureel horen zowel qua bestemming als geografisch bij het domein van fort 4.

De milieuraad vraagt daarom om beide zones uit het RUP ‘stadsplein’ te lichten en hun bestemming te regelen in het nog op te stellen RUP voor fort 4. Hierdoor kan de visie voor het ganse fortdomein in één RUP geregeld worden.

De bestemming van beide zones regelen in het RUP ‘stadsplein’ heeft geen zin (behalve indien de bebouwing dient om het stadsplein te financieren) omdat ze in twee uithoeken van het project gelegen zijn en nauwelijks visueel of functioneel verbonden zijn met het toekomstige stadsplein.

Bebouwing parking achter stadhuis:

Fort 4 is een uniek natuurmonument. Het moet dan ook maximaal gerespecteerd en gevrijwaard worden.
De milieuraad is van oordeel dat een verdere bebouwing van het buitenglacis absoluut moet vermeden worden, niet enkel om cultuurhistorische redenen maar tevens omwille van de behoefte aan een park voor de aanpalende buurten.

Zoals correct beschreven in punt 3.3.4 van de toelichtingnota van het RUP, vormt de dubbele Antwerpse fortengordel een bakenreeks op provinciaal niveau. Fort 4 is een visuele blikvanger en fungeert als oriëntatiepunt.
De heraanleg van het buitenfort kan de aanpalende straten en gans de stad dichter betrekken bij het fort (zie GRS - Gewenste groenstructuur).
Het inkapselen van het fort in bebouwing maakt het monument minder zichtbaar vanuit het stadscentrum en haalt de daarnet beschreven doelstellingen onderuit.
Het creëren van ‘doorzicht’ zoals beschreven in het RUP om toch contact te hebben met het fort wordt als een doekje voor het bloeden aanzien. Het effect ervan is zo minimaal dat de milieuraad deze oplossing als ‘cosmetisch’ ervaart en als ‘niet serieus te nemen’ afschrijft.

De voorheen geplande brug naar fort 4 lijkt niet meer expliciet op de plannen te staan. Indien dit project toch verwezenlijkt zou worden brengt dit een verstoring van een waardevol rustgebied in de fortzone met zich mee.

Bij besluit van de Vlaamse Executieve van 11.04.1984 werden de oude delen van Fort 4, meer bepaald het binnenfort, de droge gracht, de contre-escarpe, de escarpe, de ingang, het hoofdfront, de caponnière, de halve caponnière links, de halve caponnière rechts, het officierengebouw en de totale aanleg gevormd door buitenglacées, grachten en aarden wallen om reden van de historische waarde beschermd als monument.
De bestaande (maar nooit vergunde) parking achter het stadhuis maakt voor de milieuraad integraal deel uit van het buitenglacis en dient dus parkgebied te blijven.
Het provinciebestuur heeft naar aanleiding van de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk, structuurplan gevraagd om bij de opmaak van het RUP voor het stadsplein voldoende rekening te houden met de visies en de concepten voor Fort 4 zoals uitgewerkt in de studie fortengordel van de provincie. Een bebouwing van de parking maakt geen deel uit van dit provinciaal plan!

Het inplanten van woningen op de bestaande parking achter het stadhuis kan niet aanzien worden als een inbreidingsproject omdat het een bestemmingswijziging betreft van 1700m² parkgebied dat toebehoort aan een beschermd monument in woonzone.

De milieuraad vraagt om de financiering van de uitvoering van het stadspleinproject los te koppelen van mogelijke lucratieve vastgoedprojecten zoals het bebouwen van de parking.
In dezelfde context wordt eraan getwijfeld of bij de ontwikkeling van nieuwe bebouwing wel plaats is voor sociale woningbouw, het enige soort van bebouwing waar Mortsel nog nood aan heeft.

Onafhankelijk van het feit dat de milieuraad geen bebouwing wil op de parking achter het stadhuis, werd de minimumnorm van 10% groenvoorzieningen voor deze zone als totaal ontoereikend.

Ondergrondse parking:

De milieuraad is tevreden dat ‘blik’ naar de ondergrond verwezen wordt. De auto’s ontsieren nu het plein en horen beter thuis in de ondergrondse parking.

Verkeer:

De milieuraad stelt vragen bij de verkeersafwikkeling binnen de planzone.

De geplande bebouwing / bewoning en de nieuwe functies van het stadsplein zullen nieuw verkeer genereren. Het ontbreken van een verkeersstudie over de geplande verkeersafwikkeling van dit knooppunt in Mortsel is een serieuze tekortkoming van het plan. De milieuraad vraagt om een dergelijke studie alsnog uit te voeren alvorens het plan definitief goed te keuren.

De geplande ringweg rond het plein komt ter hoogte van de Floralaan liggen tussen te bestaande bebouwing en de geplande gebouwen van “zone I voor wonen, kleinhandel & kantoren”.
Het is te verwachten dat het verkeer op deze ringweg minder vlot zal verlopen wegens zijn beperkte capaciteit, zijn vorm en de aanwezige kruisingen. De verhoogde luchtvervuiling door stationair lopende motoren en veelvuldig optrekken en afremmen van voertuigen zal gevangen worden en zich concentreren tussen de gebouwen. Analoog aan de Antwerpsestraat wordt er zo een tweede “street canyon” gecreëerd waar fijn stof, VOC’s, stikstofoxiden, enz. de gezondheid van de buurtbewoners bedreigt.

Eenheid van de bebouwing rond het plein…

De bouwvoorschriften van de gebouwen die aan het toekomstige stadsplein grenzen, worden geregeld in andere BPA’s / RUP’s dan deze van het stadsplein zelf.
Om een eenheid in visie, beleid en ruimtelijke structuur te bekomen voor de zone stadsplein, is het voor de leden van de milieuraad evident dat de bouwvoorschriften voor de aanpalende percelen mee opgenomen worden in het RUP ‘stadsplein’.

Groennorm voor het stadsplein… :

In tegenstelling met de planschets van de architectuurwedstrijd die de basis vormt van dit RUP, beschikt het RUP niet over richtlijnen voor de invulling van groen en rustpunten op het plein.

De milieuraad vraagt om in de stedenbouwkundige voorschriften een norm voor rustpunten en groen toe te voegen. Een minimum van 15% groenvoorzieningen en waterpartijen (exclusief wegenis) lijkt voor de milieuraad noodzakelijk om tijdens alle seizoenen een aangenaam plein te creëren op mensenmaat.

Een maatschappelijk draagvlak voor dit RUP…

Om het stadsplein tot een plein voor alle Mortselaars te maken, dient het plan een voldoende breed maatschappelijk draagvlak te hebben. De informatiemomenten die tot nu toe door het stadsbestuur georganiseerd werden lijken voor de leden van de milieuraad nog niet in staat om de gemiddelde burger te overtuigen.
De milieuraad vraagt om conform de bindende bepalingen van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan een volledige en democratische bevraging van de Mortselse bevolking (met de ondersteuning van het bestuur, van de adviesraden, van de GECORO,..) te organiseren. Een gemeentelijk referendum lijkt hiervoor aangewezen.

Dit advies werd unaniem uitgebracht door de leden van de milieuraad en overgemaakt aan:

Gevolg Gemeentebestuur Mortsel:

Het college van burgemeester en schepenen heeft in zitting van 14 september 2009 meegedeeld dat de adviezen over RUP’s behandeld worden in kader van het decretaal voorziene openbaar onderzoek.

Het gemeenteraadsbesluit bevat geen enkele argumentatie waarom de adviezen al dan niet weerhouden werden.
Dit kan dus niet gezien worden als het "gemotiveerd" antwoord zoals bepaald in de samenwerkingovereenkomst met de Vlaamse overheid, dat de stad gehouden is te geven.

Nota: In de praktijk blijkt dat ondanks opmerkingen van GECORO, die een aantal adviezen van de milieuraad aanbeveelde, geen enkele wezenlijke aanpassing aan het plan werd doorgevoerd.

Meer info:

HET STADSPLEIN EN FORT 4 EN FORTSTRAAT

Greet Schurmans

Het Mortselse bestuur wil al sinds de vorige legislatuur van het stadsplein een gezellige ontmoetingsplaats maken en niet langer enkel een parkeerplaats voor auto's. Onlangs werd het openbaar onderzoek over het Ruimtelijk UitvoeringsPlan (RUP) afgesloten met een advies van de Gemeentelijke Commissie voor Ruimtelijke Ordening (Gecoro). Naast een aantal bekommernissen ivm de inrichtingen voor fietsers, weerhoudt de Gecoro het bezwaar tegen de bebouwing van de parking achter het stadhuis. Gecoro wil vooral dat er een relatie komt tussen het Fort 4 en de stad.

Groen! Mortsel vindt, net zoals Gecoro, dat de parking achter het stadhuis als een deel van het Fort 4 beschouwd moet worden. We willen de mogelijkheid om op deze parking te bouwen wel open houden, maar we willen ook uitdrukkelijk dat hierover pas een uitspraak gedaan wordt na lezing van de resultaten van de woonbehoeftenstudie van de Mortselse woonraad, én na de besprekingen van het RUP Fort 4.

De leefbaarheid in de Fortstraat moet dringend verbeterd worden!

We zullen erover waken dat de studie van het RUP Fort 4 tevens een uitspraak doet over de verkeersafwikkeling in de Fortstraat.

bron: "Gist voor Mortsel"  2/2009 nr. 103

RUP Stadsplein goedgekeurd

Op de gemeenteraad van april werd het ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) voor de heraanleg van het stadsplein goedgekeurd. In zo’n plan worden de contouren vastgelegd van hoe het plein eruit kan zien. Het is nog geen concrete invulling, maar bepaalt al wel de maximale grenzen. Voor sp.a is het absoluut noodzakelijk dat het plein een nieuwe invulling krijgt. We zetten onze krachtlijnen nog even op een rij…

  • De invulling moet samen met de Statielei één geheel vormen qua vormgeving.
  • Er kan een ondergrondse parking komen zodat de auto’s niet langer het plein domineren. Maar hierbij moet wel maximaal rekening gehouden worden met het aantal noodzakelijke plaatsen en de betaalbaarheid van deze plaatsen voor de openbaar-vervoer-pendelaars.
  • De heraanleg moet gekoppeld zijn aan een goede verkeersafwikkeling. met een veilige oplossing voor fietsers.
  • voor de invulling en mogelijke bebouwing achter het stadhuis zal maximaal rekening wordt gehouden met de resultaten van de woonstudie. Het gemeenschappelijk standpunt van de adviesraden die zich hierover uitspraken is trouwens duidelijk: zij willen op deze plaats geen bebouwing. Zij kiezen voor een maximale verbinding van het fort met het centrum van Mortsel en willen dat hierbij ook met het toekomstige RUP van het fort rekening gehouden wordt.

… Want evenzeer belangrijk voor sp.a is een breed draagvlak bij de Mortselse bevolking.
De komende maanden zullen bouwvergunningen moeten goedgekeurd worden. Hierbij zal bij de openbare onderzoeken de bevolking nog de kans krijgen zich uit te spreken.
Voor meer informatie kan je terecht bij sp.a schepen bob.derichter@mortsel.be
0475/ 60 08 50

bron: nieuwsp.a brief mei-juni 2009

[Adviezen]

laatste wijziging:06/08/19